Koffie-ceremonie

Koffie-ceremonie.

Het was mij tevoren niet bekend, maar ze zeggen hier dat koffie een Ethiopische vinding is. Ik vertaal het volgende uit de Lonely Planet reisgids, pag 234 in het hoofdstuk over West-Ethiopië:

Ergens tussen de 5e en 10e eeuw was er, in het Ethiopische koninkrijk Kaffa een herder, genaamd Kaldi, die het op viel dat zijn geiten zich tamelijk opgewonden gingen gedragen als ze bessen van een bepaalde struik aten. Hij probeerde ze zelf daarom ook eens, en vond zodoende uit dat hij zich, alleen al na een paar keer erop kauwen, en het vocht dan doorslikken, een super-herder vond. Toen hij dat bij het plaatselijk klooster vertelde, kreeg hij op zijn kop, omdat hij 'Deel had aan duivelse vruchten', en werden de bessen in het vuur gegooid. Toen de monniken echter de geur van die geroosterde bessen roken veranderden ze van mening.
Niet lang daarna droogden de monniken de bessen om ze te kunnen vervoeren naar kloosters door heel Ethiopië. Daar lieten de priesters de gedroogde bessen weer weken in water, en dan aten ze de bessen of dronken het water om wakker te kunnen blijven bij hun nachtelijke gebeden.
Spoedig begonnen Arabieren de bonen te importeren, en in de 15e eeuw brouwden de Turken de geroosterde bonen tot de drank die we nu ook nog kennen. Vanuit Turkije werd de koffie verspreid naar Europa, via Italië, en van daar naar Indonesië en de Amerika's. (…)
Zo veroverde de boon de wereld. Koffie is nu top landbouw-export-gewas voor 12 landen; het bestaan van meer dan honderd miljoen mensen hangt af van de koffieproductie, en na petroleum is het de op één na belangrijkste grondstof ter wereld!

Koffie wordt hier nog steeds veel, en met grote aandacht gedronken. Als men ergens bij elkaar op bezoek is, bijvoorbeeld als wij in een wat afgelegen kliniek zijn, maar ook als er hier in Addo een paar andere 'Abba's' (paters) op bezoek zijn, dan houdt men na het eten een 'koffie-ceremonie': op een houtskoolvuurtje in de kamer worden gedroogde koffiebonen op een metalen schaal geroosterd. Meestal is die schaal gewoon van wat roestig, zwartgeblakerd ijzer, maar soms, in luxere uitvoering mooi bewerkt en glimmend gepoetst. Als ze geacht worden 'gaar' te zijn wordt de rokende schaal het gezelschap rondgedragen en wordt een ieder geacht de rook naar zich toe te wuiven en genietend op te snuiven. Ik wist dat niet, en schrok van de adembenemende rookwolk die op je afkomt, en deed het de eerste keer dus helemaal verkeerd. Sr Joanna vergaf het me, en ik doe het nu beter. Vervolgens worden de geroosterde bonen in een vijzel fijngestampt, en gaan dan in een speciale koffiepot, waarin daarna kokend water op de koffie wordt gegoten. De aldus geproduceerde koffie wordt dan in kleine kopjes, meestal zonder oor, geschonken, tot de rand aan toe, met erg veel suiker, zonder melk. Als ze het echt mooi doen, dan worden de kopjes koffie rondgedeeld op een blad dat met groen en bloemen versierd is. En vervolgens word je dan geacht je kopje zonder je vingers te branden en te morsen naar je mond te brengen en er licht slobberend uit te drinken. Je krijgt meteen als je kopje leeg raakt dat weer vol gegoten, en wordt geacht minstens drie kopjes te nuttigen. Minder is onbeleefd, meer mag altijd.
De benodigdheden voor die ceremonie zitten in een soort kistje. Daar zit ook wierook in trouwens, want nadat de koffie de eerste maal is ingeschonken wordt er wierook in het resterende smeulende houtskool gestrooid. Dat ruikt uiteraard lekker, maar de door houtskool en koffie toch al rokerige atmosfeer in de kamer wordt er niet makkelijker adembaar door.
De mensen vinden het ook voor zichzelf een traktatie. In Danka overlegden de zusters vaak na het eten: alleen een kopje koffie, of een echte ceremonie? Afhankelijk van de beschikbare tijd (bijvoorbeeld zondag na de lunch: voorlopig niets te doen dus, maar ook wel gewoon na het avondeten) en het gezelschap werd dan toch al gauw voor de koffieceremonie gekozen, ook als er geen speciale gasten zijn.

Op bijgaande plaatjes zie je verse koffie (in verschillende soorten) op de markt in Dembi Dolo, en vervolgens wat plaatjes die ik maakte in Danka en in Addo, waar ik nu zit.

P.S. : als de verbinding het toe laat voeg ik ook bij de vorige aflevering wat plaatjes toe.