(Openbaar) vervoer

Eerst twee 'dienstmededelingen', c.q. correcties:

1e: ik ben niet dood. Irene vertelde me dat dat gerucht hardnekkig in het dorp circuleert. Ze is al een aantal maal gecondoleerd zelfs. Waarschijnlijk is de herkomst van het verhaal een probleem dat zich kort na mijn vertrek in de praktijk schijnt te hebben voorgedaan: twee ambulances en politieauto's op de oprit, en de hele Van Aismawei geblokkeerd. Maar ik zat toen al in Zuid Afrika, en was onwetend van dat alles. En ik ben er dus nog.

2e: de taal die hier gesproken wordt heet Tswana en niet Swana. Nu spreek je dat hetzelfde uit, dus fonetisch gezien was het juist, maar het verdient correctie. Deze streek van Zuid Afrika ligt ook tegen Botswana aan, waar verwante volkeren leven. En inmiddels weet ik dus dat dat Bo-Tswana en niet Bot-Swana heet, zoals ik het tot nu toe uitsprak. Vraag me niet naar de vertaling daarvan. Zover ben ik nog (lang) niet.

Ditmaal geen medische verhalen, maar een verhaaltje over 'het leven' hier. En vooral over het vervoer.
Dit is een werkelijk vreselijk groot land. Ik kwam aan op het vliegveld van Johannesburg. Een groot vliegveld, zoals er zoveel zijn, zij het bij lange na geen Schiphol of Frankfurt. Maar druk, en levendig. En ook zoals op alle vliegvelden wordt er druk verbouwd, en kan je er als gewoon mens de weg niet vinden. Maar er zijn veel taxi's en vele soorten en maten bussen.
Johannesburg is een heeeeel grote stad, eigenlijk bestaande uit vele grotere steden die door wat minder dichte bebouwing van elkaar gescheiden zijn. Ik reed er per taxi doorheen. Te voet wordt zeer afgeraden, met name voor bleekgezichten als ik: het schijnt er erg onveilig te zijn. Ik wilde naar een museum; de taxichauffeur vond dat een goed idee, bracht me niet alleen tot voor de deur, maar begeleidde me naar binnen, tot bij de kaartverkoop, en sprak af wanneer hij me weer zou ophalen, want alleen over het plein naar de geparkeerde taxi lopen leek hem niet verstandig. Toen ik eerder uitgekeken was dan afgesproken heb ik dat toch gedaan, en is me (gelukkig) niets overkomen, maar de chauffeur schudde zijn wijze hoofd over zoveel roekeloosheid. Het schijnt heel erg van de buurt af te hangen wat er kan, want in de buurt van mijn hotel, betrekkelijk dicht bij het vliegveld, en zo'n 30km van het centrum (zó groot is die stad!) was er kennelijk geen bezwaar tegen buiten lopen; de portier van het hotel wenste me een plezierige wandeling, maar zei erbij dat ik niet verder dan twee kruispunten moest gaan…

Ik woon nu in een huis voor personeel op het ziekenhuis terrein. Dat terrein is ommuurd, met prikkeldraad op de muur. Er is een portier, en een slagboom. Iedere auto die naar binnen of naar buiten wil moet stoppen, er wordt naar binnen en in de kofferbak gekeken. Ik vroeg waar naar gezocht werd: wapens! Dat staat ook op het bord bij de ingang: wapens verboden.
Het dorp Taung bestaat ook weer uit een aantal conglomeraten huisjes. Er is een vrij groot winkelcentrum met een postkantoor en twee benzinepompen, vlak bij het busstation en de aftakking van de grote weg Vrijburg-Kimberly, er is een ander postkantoortje met wat kleinere winkels, een kilometer of twee verder oostwaarts. Daar ook nabij een soort landbouw-opleidings-instituut, met weiden met mooi zwart-bonte koeien die er beter bijlopen dan de meeste die je hier verder ziet, en die grijzig-bruin of donkerbruin zijn. En weer vier kilometer naar het oosten is het ziekenhuis. En verspreid daaromheen in de omgeving, en op de heuvels liggen dus een groepen grotere en kleinere huizen, soms nauwelijks meer dan krotten, soms heuse villa's.
Het openbaar vervoer gaat met volle mini-busjes, ongeveer van het type van Volkswagen Transproter, maar dan meestal Toyota's, en beladen met 14 passagiers en een bestuurder. Kinderen op schoot, rugzakken, tassen en andere bagage tellen niet mee, en nemen dus kennelijk ook geen ruimte in. De bus vertrekt als hij vol is. 'Full-full' wordt dat hier zeer toepasselijk genoemd, en de chauffeur vindt vaak dat er nog iemand bij kan als de passagiers menen dat het al vol genoeg is, hetgeen heftige discussies en gemopper oplevert. Het Tswana dat hier gesproken wordt heeft veel rollende rrr's en harde Hollandse g's (als in geest) en een merkwaardige t-h klank. Geen klikken, die ik verwachtte. Maar zo'n hele bus om je heen aan het kakelen is een mooi geluid; ik versta er nog helemaal niets van. Als de bus rijdt wordt er betaald: wie achteraan zit geeft geld aan zijn buurman/vrouw, en als alle vier of vijf betaald hebben geeft de laatste het naar voren door en verzamelt de volgende rij de bijdragen, en geeft die uiteindelijk ook weer naar de daarvoor zittenden door. Aan het eind wordt er geteld, en ik maakte nu al een paar maal mee dat het niet klopte, en dan laait opnieuw heftig rumoer op uiteraard. De bus van Hartswater (het dichtst bij gelegen stadje, ca 25 km naar het zuiden, waar ik twee weken geleden mijn internet-aansluiting regelde), naar Taung was niet propvol, en reed erg hard. Daarna nog even bij het busstation in Taung bij wat winkels langs, en toen met de bus naar het ziekenhuis. Bij het busritje naar het ziekenhuis klopte het totaal weer niet. Naast mij zat een mager meneertje dat opeens schaterend van de lach bekende dat hij zijn muntje weer uit mijn hand gehaald had. Dat had ik niet gemerkt, zodat ik daarna bron van algemene hilariteit was, maar de mevrouw die het van ons aangenomen had, had het ook niet gemerkt en begon luid tegen mijn buurman te ratelen, even later weer bijgevallen door haar buurman die kennelijk bekende het ook al niet gemerkt te hebben. We waren alweer bijna bij het ziekenhuis toen het tumult verstomd was. Het maakt een boel lawaai, maar klinkt niet boosaardig.
Ik heb dit weekend in Hartswater, waar een garage is, afspraken kunnen maken om een eigen auto te kopen; daarna wordt mijn actieradius groter, en kan ik ook wat meer toeristische uitstapjes maken. Ik werd daarbij vergezeld door een collega, die ook op het terrein woont, en een vriend van hem; ditmaal gingen we met de auto van die collega. Na afloop heb ik de aankoop gevierd door met mijn collega en zijn vriend een drankje en een ijsje in het 'Taung Tusk Hotel' te nuttigen. Een merkwaardig luxe-paradijs in deze verder toch wat verlaten en arme streek. Het blijkt een soort casino te zijn: in de tijd van de grote apartheid, dus vóór 1994, was dit een 'thuisland': Bophuthatswana. En in tegenstelling tot het pseudo-nette witte Zuid Afrika, mocht daar wel gegokt worden, en ontstonden er dus een soort uitspanningen waar de rijke blanken alles mochten wat eigenlijk niet mocht. Nabij Johannesburg ligt 'Sun-city', en dit is dus een heel kleine pendant ervan. Overigens is dit niet alleen een Zuid Afrikaans (post-)apartheidsverschijnsel: toen ik onze dochter in Wisconsin, USA bezocht, kwam ik in Indiaanse reservaten dergelijke gok-paleizen tegen. We hebben er in ieder geval met een luxueus en airconditionned ijsje het begin van mijn toeristisch bestaan gevierd.